Bài 16. Sự Hình Thành Giáo Hội Phật Giáo Việt Nam

I. PG TRƯỚC NGÀY THỐNG NHẤT ĐẤT NƯỚC:

            1. Ở miền Bắc:

Phật giáo được quy tụ về một mối, đó là “ Hội Phật Giáo Thống Nhất Việt Nam” thành lập năm 1958, tuy nhiên Hội cúng chỉ quy tụ Phật giáo miền Bắc mà thôi.

            2. Ở Miền Nam:

Sau năm 1963, triều đại Ngô Đình Diệm bị xóa bỏ, Phật giáo mới được hoạt động rộng rãi.

Năm 1964, “Giáo Hội Phật Giáo Việt Nam thống nhất” ra đời nhằm mục đích quy tụ tất cả các tông phái Phật Giáo miền Nam thành một mối. Nhưng sau đó Giáo hội này bị phân ra theo hai khuynh hướng lấy tên hai trụ sở để phân biệt: Ấn Quang và Việt Nam quốc tự.

Với sự phân rẽ đó, nhiều Hội đoàn, Giáo hội khác cúng thành lập như: Giáo hội tăng già khất sĩ Việt nam tổ đình là tịnh xá Trung Tâm tại Gò vấp, Giáo hội ni giới khất sĩ Việt nam tổ đình là tịnh xá Ngọc Phương tại Gò Vấp, Giáo hội Phật giáo cổ truyền Việt nam, Tổng giáo hội Phật giáo Việt nam tổ đình là Phật Bửu Tự tại quận 3, Giáo hội Phật giáo Thiên Thai Giáo quán tông tổ đình chùa Pháp Hội tại quận 10, Giáo hội Tăng già Nguyên Thủy Viêt nam trụ sở chùa Kỳ Viên Sài Gòn, … tạo nên một bức tranh muôn màu muôn vẻ của Phật giáo miền nam thời đó.

Tuy nhiên trong thập niên 60 và đầu thập niên 70, chỉ có Giáo hội Phật giáo Việt nam thống nhất trụ sở tại Ấn Quang là có ảnh hưởng và uy tín rất lớn trong nhân dân, được Phật tử trong và ngoài nước tin tưởng. Các Tỉnh đều có Văn phòng đại diện của Giáo hội.

II. CUỘC VẬN ĐỘNG THỐNG NHẤT PHẬT GIÁO:

            Năm 1975, nước nhà thống nhất, tạo khí thế cho tổ chức Phật giáo Việt nam, một tôn giáo đã ăn sâu vào tình cảm của người Việt nam từ hai ngàn năm nay.

            Ngày 12-02-1980, tại thành phố Hồ Chí Minh, chư tôn giáo phẩm tiêu biểu Bắc – trung – nam và cư sĩ Phật tử tri thức tiêu biểu của Phật giáo 3 miền gồm 20 vị đã gặp mặt thân mật, trao đổi và thỏa thuận việc thống nhất các tổ chức PGVN và thành lập Ban vận động thống nhất Phật giáo Việt nam do chư tôn thạc đức, đạo cao giới trọng đảm nhiệm.

Cố vấn chứng minh cho Ban vận động thống nhất Việt nam:

- Hòa thượng Thích Đức Nhuận, hội trưởng hội Phật giáo thống nhất Việt Nam (miền Bắc) và Hòa thượng Thích Đôn Hậu, nguyên Tổng thư ký Viện Tăng thống GHPG Việt nam thống nhất (miền Nam).

- Trưởng ban Ban vận động: Hòa thượng Thích Trí Thủ, nguyên viện trưởng Viện hóa đạo GHPG Việt nam Thống nhất và Phó Ban là Hòa thượng Thích Trí Tịnh.

     Ban Vận động thống nhất PGVN tổ chức lễ ra mắt tại 3 thành phố lớn: Thủ Đô Hà Nội (ngày 09-04-1980), Thành phố Hồ Chí Minh (ngày 15-05-1980) và ở Thừa Thiên Huế (ngày 24-05-1980).

III. THÀNH LẬP GIÁO HỘI PHẬT GIÁO VIỆT NAM:

            Năm 1981, tại thủ đô Hà Nội, 165 đại biểu thuộc 9 tổ chức Giáo hội và hệ phái Phật giáo cả nước đã nhóm họp từ ngày 04 đến 07-11-1981 thành lập Giáo hội Phật giáo Việt nam. Các tổ chức và hệ phái gồm:

            1. Hội Phật giáo thống nhất (miền Bắc)

            2. Giáo hội Phật giáo Việt nam thống nhất (miền Nam)

            3. Giáo hội Phật giáo Cổ truyền Việt nam (miền Nam)

            4. Ban liên lạc Phật giáo yêu nước TP Hồ Chí Minh

            5. Giáo hội Tăng già nguyên thủy Việt nam (miền Nam)

            6. Hội Sư Sãi yêu nước miền Tây Nam Bộ (miền Nam)

            7. Giáo hội Khất sĩ Việt nam (miền Nam)

            8. GHPG Thiên Thai Giáo Quán Tông (miền Nam)

            9. Hội Phật Học Nam Việt (miền Nam)

Giáo hội Phật giáo Việt nam được xây dựng trên nguyên tắc thống nhất ý chí và hành động, thống nhất lãnh đạo và tổ chức.

            Giáo hội Phật giáo Việt nam không có từ “thống nhất” vì đất nước Việt nam chúng ta đã thống nhất rồi.

            Giáo hội Phật giáo Việt nam được lãnh đạo bởi:

            - Hội đồng chứng minh: đứng đầu là đức Pháp chủ.

            - Hội đồng trị sự: đứng đầu là Chủ tịch hội đồng trị sự, Hội đồng trị sự chuyên lo các công tác Phật sự chung cả nước.

            Tại các tỉnh, Phật sự được điều hành bởi một Ban trị sự Tỉnh hội, do vị trưởng ban lảnh đạo.